Hoàn thành trong suốt 20 năm, “Vườn xuân Trung Nam Bắc” là tác phẩm tinh túy nhất của danh họa Nguyễn Gia Trí. Bởi trong tác phẩm mọi thành tựu trong quá trình nghiên cứu, tìm tòi, tích lũy về sơn mài đều được ông gửi gắm vào đây.

Được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ Thuật TP HCM, tranh “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của danh họa Nguyễn Gia Trí là một trong số những bức tranh tiêu biểu của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Tranh được vẽ bằng chất liệu, khổ 540cm x 200cm. Là hiện vât gốc, độc bản, tác phẩm có thời gian sáng tác kéo dài trong 20 năm, khởi đầu từ năm 1969 và hoàn thành năm 1989.

Thể hiện một đề tài quen thuộc là vẻ đẹp của người phụ nữ Việt, nhưng tranh “Vườn xuân Trung Nam Bắc” được làm mới với sự hiện diện của phụ nữ cả 3 miền Bắc, Trung, Nam

Bức tranh mô tả các thiếu nữ trong trang phục truyền thống từng vùng tươi vui, ca hát thể hiện sức sống tươi mới giữa mùa xuân trong một khung cảnh thiên nhiên rộng lớn.

Trung tâm bức tranh là nhóm phụ nữ ba miền Trung – Nam – Bắc trong trang phục cổ xưa.

Cạnh đó là hai đứa bé như trong tranh dân gian cưỡi con kỳ lân huyền thoại chạy chơi.

Phía sau là ngôi miếu cổ nhỏ nhưng trang nghiêm.

Xen với các nét văn hóa truyền thống đó là không khí hiện đại tạo bởi hai nhóm thiếu nữ áo trắng múa quay tròn…

Dọc theo hai đường viền bên trái và bên phải của bức tranh là hai câu thơ chữ Hán của nhà văn hóa Đào Duy Từ, tạm dịch là: Bóng trăng như đèn tỏa sáng trên mặt nước/ Hương hoa thoang thoảng bay theo gió đưa.

Chữ ký của họa sĩ Nguyễn Gia Trí ở góc dưới bên phải bức tranh.

Nhìn tổng thể tác phẩm, chỗ tĩnh, chỗ động khiến cho người xem cảm nhận nhịp sống thật trong tranh.

Sự tài tình khi phối hợp giữa chất liệu vàng son với vỏ trứng cũng được bậc thầy sơn mài Việt Nam thể hiện nhịp nhàng, khéo léo.

Cũng như những tác phẩm sơn mài cùng thời, “Vườn xuân Trung Nam Bắc” không có nhiều màu sắc mà chủ yếu là đỏ, đen, vàng, trắng. Vậy nhưng sức hấp dẫn đến ma mị của tác phẩm đủ mạnh để làm lay động những ai đứng trước nó.

Ngắm nhìn tác phẩm, người xem cảm thấy như mình được trở về miền ký ức với cảnh sắc thiên nhiên đầy sức sống, với vẻ đẹp thiếu nữ dịu dàng…tất cả không thể hoàn mỹ hơn.

Hoàn thành trong suốt 20 năm, do đó cũng không quá khi nói rằng “Vườn xuân Trung Nam Bắc” là tác phẩm tinh túy nhất của danh họa Nguyễn Gia Trí. Bởi trong tác phẩm mọi thành tựu trong quá trình nghiên cứu, tìm tòi, tích lũy về sơn mài đều được ông gửi gắm vào đây.

Được biết khi Ủy ban nhân dân TP.HCM quyết định trích ngân sách 100.000 USD mua kiệt tác này cách đây 2 thập kỷ, một cuộc tranh luận nảy lửa đã xảy ra.

Nhiều ý kiến cho rằng đó có phải là việc làm lãng phí không cần thiết. Lý do đơn giản là bởi thời điểm năm 1996, 100.000 USD tương đương với sáu trăm triệu đồng, một con số tiền quá lớn thời điểm đất nước còn nhiều khó khăn.

Cảm giác lớn đó càng nhân lên nhiều cấp số khi nó được chi ra để mua tranh. Cuộc tranh cãi kéo dài nhiều năm ngay kể cả khi việc mua bán đã hoàn tất và được Ủy ban nhân dân thành phố giao lại cho Bảo tàng Mỹ thuật Hồ Chí Minh trưng bày, bảo quản.

Việc tranh cãi trong dư luận chỉ thực sự chấm dứt khi có một nhà sưu tập người Bỉ trả giá 1 triệu USD ( gấp mười lần số tiền mua ban đầu) để có thể mua lại kiệt tác này. (Bài viết có sử dụng tư liệu từ Trung tâm CNTT – Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch).

Theo KIẾN THỨC